شکاف کام و لب چیست؟
شکاف کام و لب یک ناهنجاری مادرزادی است که در آن شکل لب و دهان کودک به طور صحیح شکل نگرفته است. شکاف لب و کام معمولا با هم رخ می دهد اما ممکن است هر یک نیز به تنهایی اتفاق افتد. ساختار لب بین هفته های چهارم و هفتم حاملگی تشکیل می شود. در واقع رشد سلول ها و بافت و اتصال آنها به هم ساختار نهایی اندام را تشکیل می دهند.
تعریف کاملی از ناهنجاری ( لب شکری یا شکاف کام )
قبل از اینکه معنای بیماری کام شکاف دار را بفهمیم باید درباره کام بدانیم. کام یک عضو از آناتومی دهان است : کام همان سقف دهان است که شامل دو بخش جلوئی و عقبی است.
بخش جلوئی کام استخوانی است و به آن سخت کام می‌گویند. بخش عقبی کام بیشتر عضلانی است و به آن نرم کام می‌گویند. وظیفه این بخش بستن و جدا کردن حفره دهان از حفره بینی است. اگر حفره بینی از حفره دهان جدا نباشد در حرف زدن و غذا خوردن دچار مشکل می شویم. حفره دهان و حفره بینی از طریق کام از هم جدا می شوند.
کودکان دارای شکاف لب نیز می توانند شکاف کام داشته باشند. سقف دهان یا کام نیز در هفته های ۶ تا ۹ حاملگی ایجاد می شود. در شکاف کام نیز اگر سلول ها یا بافت هایی که تشکیل دهنده کام هستند به یکدیگر متصل نشوند، شکاف کام رخ می دهد که در آن بخش از کام باز است. کودکانی که دارای شکاف کام و لب می باشند دارای مشکلاتی در تغذیه و یا صحبت کردن هستند. احتمال ابتلا به عفونت گوش و بینی نیز در این کودکان افزایش می یابد. از هر هزار تولد در ایران یکی از آنها مبتلا به شکاف کام یا لب می باشد.
شکاف کام و لب به نوعی اختلال گفته می‌شود که به دلیل بسته نشدن شکاف دهان جنین در مراحل اولیه بارداری به وجود می آید. این نقص مادرزادی بسیار شایع است و تخمین زده می‌شود که در هر سه دقیقه، یک نوزاد لب شکری متولد می‌شود، به عبارتی از هر 500 تا 750 نوزاد متولد شده یک نوزاد دچار شکاف لب و کام است.

انواع شکاف لب
انواع شکاف را می توان به سه نوع تقسیم کرد. البته در برخی مواقع ، حالت هایی از شکاف کاف و لب نیز می توانند ترکیبی از این سه مورد باشد.
شکاف لب
شکاف کام
شکاف مخفی ( شکاف زیر مخاطی )
در اینجا میخواهیم توضیح کاملی در ارتباط با هر یک از این گزینه ها به شما بدهیم پس ادامه ی مقاله را از دست ندهید.
از آن جایی که شکاف منجر به بروز تغییرات فیزیکی می شود، شکاف لب و کام به راحتی تشخیص داده خواهد شد.
سونوگرافی می تواند به تشخیص شکاف لب قبل از به دنیا آمدن نوزاد کمک کند. اگر شکاف قبل از تولد تشخیص داده نشود، معاینه فیزیکی دهان، بینی و کام در بدو تولد می تواند کمک کننده باشد. در برخی موارد، از تست های تشخیصی در تعیین و شناسایی دیگر ناهنجاری ها کمک گرفته خواهد شد.
2- شکاف لب
 شکاف لب ، بین لب بالایی ایجاد می شود. شکاف لب از یک تورفتگی کوچک تا جدائی کامل لب متغیر است. برخی در گذشته به این اختلال لب شکری می گفتند. لب‌شکری در اصل به شکافی گفته می‌شود که در لب بالا وجود دارد. این شکاف ممکن است در وسط یا سمت چپ و یا راست لب باشد. کودکانی که شکاف لب به تنهایی دارند مشکلات کمتری را تجربه می کنند. مهمترین مشکل این کودکان، زیبایی لب است که با عمل جراحی برطرف می شود.
1- شکاف کام
شکاف کام ، شیاری غیرطبیعی و مادرزادی در وسط (خط میانی) کام است که زبان کوچک، نرم کام و سخت کام را در بر می‌گیرد. در این حالت بدلیل بوجود نیامدن یا رشد ناقص سقف دهان، فضای دهان و بینی با هم مخلوط شده می شود.
3- شکاف مخفی (شکاف زیر مخاطی)
شکاف کام زیر مخاطی یک نقص مادرزادی در کام (سقف دهان) است و به صورت بازشدگی عضلات کام می باشد که توسط مخاط دهان پوشیده شده است.کام از یک قسمت استخوانی (سختکام) و یک قسمت عضلانی (نرمکام) تشکیل شده است و در انتهای نرمکام زبان کوچک قرار دارد .
شکاف کام زیر مخاطی بر خلاف موارد بالا در زمان تولد تشخیص داده نمی شود. در این حالت شکاف در سقف دهان ( سخت کام و یا نرم کام ) وجود دارد، ولی هویدا نیست. در این حالت پوست سقف دهان روی شکاف را پوشانده است.
افراد دارای شکاف مخفی و یا شکاف کام زیر مخاطی در هنگام صحبت کردن توانایی کافی برای جلوگیری خروج هوا از دهان به بینی را ندارد. در نتیجه عدم کفایت دریچه کامی حلقی آنها باعث شک در شکاف کام زیر مخاطی می شود.
متخصصان در برخی از موارد با معیانه سقف دهان از طریق انگشت و یا دیگر موارد می توانند به شکاف زیر مخاطی آنها پی ببرند. بزرگترین مشکل این افراد کیفیت گفتار تو دماغی (خشیومی) است.
انواع شکاف کام شامل: شکاف لب دو طرفه ، شکاف لب یک طرفه ، شکاف لب دو طرفه ، شکاف کام یک طرفه ، شکاف زبان کوچک ، شکاف لب و کام دو طرفه ، دو طرفه لب و قدامی ( جلویی ) کام ، یک طرفه لب و  دو طرفه کام ، یک طرفه لب  و قدامی کام می باشد.
گفتار درمانی یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین مسائل و درمان های ادامه دار به دنبال عمل جراحی در نوزادان مبتلا به این عارضه است. گفتار درمانگر می تواند تاثیر بسیار زیادی در تسریع روند بهبودی داشته و با آموزش های صحیح و اصولی ، مشکلات تلفظی و گفتاری این کودکان را برطرف نماید.
یکی از اولین سوالاتی که والدین پس از تشخیص شکاف کام یا لب فرزندشان از ما متخصصین گفتاردرمای می پرسند این است که علت چیست؟ در ادامه به علل مختلف این اختلال میپردازیم.
علت کام شکاف دار
شکاف های ایجاد شده در کام و یا لب ها به دلیل جوش نخوردن و خوب بسته نشدن اندام های مختلف مانند عضلات پشت کام و یا لب بالایی ایجاد می گردند. مجموعه ای از عوامل ژنتیکی و محیطی می توانند در بروز بیماری شکاف موثر باشند. از جمله عوامل محیطی می توان به مصرف بعضی از داروها در دوران حاملگی ، بیماری های دوران حاملگی و مصرف سیگار و الکل و کمبود فولیک اسید در دوران بارداری اشاره نمود. همچنین سن بالای پدر و  وجود استرس در دوران بارداری از عوامل دیگر ایجاد کننده کام شکاف دار می باشد. عوامل ناشناخته ای نیز مثل جهش ژنی نیز در بروز این مشکل نقش دارند.

عوامل مهم در درمان شکاف کام و لب در نوزادان
تا چندین سال گذشته این نقص درمان خاصی نداشته و کودکان مبتلا به این عارضه تمام عمر خود را با داشتن مشکلات ناشی از این عارضه سپری می نمودند ، اما امروزه پیشرفت های گوناگون علم پزشکی موفق به ارائه راهکارهای درمانی موثری در جهت مرتفع نمودن این عارضه شده است و توانسته است دغدغه والدین این نوزادان را تسکین ببخشد.
درمان شکاف کام و لب شامل ابعاد گوناگونی می شود و طرح ریزی درمان این افراد براساس میزان آسیب متفاوت خواهد بود. پروسه درمانی این نوزادان از بدو تولد شروع می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. تیم کاملی از متخصصین باید روی این نوزادان کار کنند.
جراح پلاستیک و یا ، ارتودنس و آسیب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر ) نقش اصلی را در درماناین بیماری بازی می‌کنند. این تیم باید در تمام طول مسیر درمان با این بیماران همراه باشند.
در عین حال نیاز به دیگر متخصصین هم وجود دارد ، از جمله یک متخصص اطفال جهت تغذیه نوزاد ، متخصص گوش و حلق و بینی (به خصوص اگر این نوزادان بر اثر شکاف دچار مشکل شنوایی شوند). در کل درمان این نوزادان بصورت درمان تیمی است و  کودکان دچار شکاف کام را باید یک تیم کامل درمان کند.
و در آخر ضروی است ، گفتار کودک بطور منظم توسط متخصص گفتاردرمانی (آسیب شناس گفتار و زبان) تیم شکاف مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهای درمانی مناسب جهت بهبود کیفیت گفتار به کودک ارائه شود. در بعضی کودکان گفتاردرمانی به تنهایی نمی تواند مشکلات خیشومی شدگی و خروج هوا از بینی را بهبود ببخشد، در این صورت ممکن است عمل جراحی نیاز باشد. گفتاردرمانی روزبه رضایی ( گفتار درمانی شرق تهران ، گفتار درمانی تهرانپارس ) دارای بخش های تخصصی ای است که می تواند در این زمینه ، خانواده های دارای کودک با این نوع اختلال را یاری کند.

برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با اختلالات مختلف ، روی لینک های زیر کلیک کنید و صفحات ما را دنبال کنید.
آیا تاخیر در رشد گفتار و زبان کودک ارثی است؟
تاثیر مخرب اضطراب در رشد گفتار کودکان
درمان اختلال نوک زبانی در کودکان و بزرگسالان

مرکز گفتار درمانی روزبه رضایی یکی از مجهزترین و باکیفیت ترین مراکز تهران است که در زمینه اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع، اختلالات صوت و گرفتگی صدا، اختلال یادگیری و توجه و تمرکز و اختلالات رفتاری به مراجعین مختلف از سراسر کشور از سال ١٣٨۶ خدمت رسانی می کند. این مرکز در شرق و شمال شرق تهران و در منطقه تهرانپارس واقع شده است. تهرانپارس یکی از مناطقی است که دسترسی های عمده ای به مناطق شمال تهران، مرکز تهران و شرق و جنوب شرق تهران، حکیمیه، قنات کوثر، شهرک امید، شهر پردیس و لواسانات توسط اتوبان های همت، بابایی، افسریه، بسیج، یاسینی و آزادگان دارد. همچنین منطقه تهرانپارس دارای ایستگاه های متعدد مترو جهت ارتباط با مناطق مختلف شهری می باشد که رفت و آمد در این منطقه را تسهیل نموده است.
این مرکز مجهز به دستگاه تصویربرداری از حنجره (استروبوسکوپی) است.